DIỄN TIẾN CUỘC THƯƠNG KHÓ
CỦA ĐỨC GIÊSU
Chúa nhật Lễ Lá, chúng ta được nghe Bài Thương Khó theo các Tin Mừng Nhất Lãm, và Thứ Sáu Tuần Thánh, chúng ta sẽ nghe Bài Thương Khó theo Tin Mừng Gioan.
Trong bài học hỏi này, chúng ta sẽ tìm hiểu xem cuộc xử án Đức Giêsu đã diễn như thế nào dựa theo trình thuật của Tin Mừng cũng như theo luật pháp Dothái và Rôma.
1. Cuộc xử án Đức Giêsu diễn ra bao lâu?
Theo các trình thuật thương khó, chúng ta biết rằng sau khi bị bắt tại vườn Cây Dầu, Đức Giêsu bị điệu tới nhà thượng tế Khanan nơi diễn ra cuộc thẩm vấn lần thứ nhất (x.Ga 18, 19-23), rồi Người lại bị dẫn đến nhà thượng tế Caipha (x.Ga 18, 24), nơi họp Thượng Hội Đồng, một thứ tòa thượng thẩm, quy tụ tất cả các thượng tế, kỳ mục và luật sĩ (x.Mc 14, 53). Trong phiên xử khuya khoắt này người ta cố tìm các chứng cớ buộc tội Đức Giêsu, nhưng sự việc xem ra không đơn giản bởi vì các chứng cớ lại không ăn khớp với nhau (x.Mc 14, 55-59). Sau đó Đức Giêsu còn bị sỉ nhục, khạc nhổ, chế nhạo và đánh đập (x.Mc 14, 65). Rạng sáng hôm sau, Thượng Hội Đồng tái nhóm với 71 thành viên (x.Mc 15, 1) và quyết định xử tử Đức Giêsu.
Vấn đề chưa kết thúc tại tòa án Dothái. Sau phiên tòa tôn giáo, người ta lại điệu Đức Giêsu tới tổng trấn Philatô (x.Lc 23, 1). Tiến trình này hẳn cũng phải kéo dài. Trước hết phải có cuộc họp giữa các thủ lãnh Dothái với quan tổng trấn để đệ trình các cáo buộc. Tiếp đến là cuộc thẩm vấn riêng giữa Philatô và Đức Giêsu, rồi ông này tuyên bố Đức Giêsu vô tội, rồi người Dothái lại nêu ra những chứng cứ mới tố cáo Đức Giêsu.
Để phủi tay trong vụ án Giêsu, Philatô đã giao nộp Người cho nhà cầm quyền xứ Galilê là Hêrôđê Antipa vì Đức Giêsu là người Galilê (x.Lc 23, 7). Cuộc thẩm vấn này hẳn cũng đòi nhiều thời gian bởi vì Tin Mừng thuật lại rằng “nhà vua đã hỏi Người nhiều điều” (Lc 23, 9). Cuối cùng Hêrôđê lại trả Đức Giêsu về cho Philatô (x.Lc 23, 11).
Philatô lại triệu tập các thượng tế, quan tòa và dân chúng. Sau khi đối thoại với Đức Giêsu một lần nữa, ông quyết định trao số phận của Người vào tay dân Dothái. Các sự kiện tiếp theo là Đức Giêsu chịu đánh đòn, đội mão gai, rồi nỗ lực cuối cùng của Philatô nhằm giải cứu Đức Giêsu, và cuối cùng là bản án và hành trình nhọc nhằn tới Núi Sọ (x.Mt 27, 27-31).
Có thực tế không khi tất cả chỉ diễn ra từ tối thứ năm đến trưa thứ sáu?
2. Hai loại niên lịch
Vào thời Đức Giêsu có hai loại lịch cùng lưu hành: Lịch cũ thì phổ biến nơi dân chúng, theo đó thì bữa tiệc Vượt Qua rơi vào ngày thứ tư (tức là chiều tối thứ ba của chúng ta bây giờ) ; còn lịch mới thì được giới tư tế chính thức sử dụng, theo đó Lễ Vượt Qua năm ấy rơi vào ngày thứ bảy (x.Ga 19, 31).
Như vậy, nếu Đức Giêsu đã ăn bữa tối cuối cùng với các môn đệ theo lịch cũ, tức là vào chiều thứ ba là ngày mà dân chúng bắt đầu cử hành Lễ Vượt Qua thì Tin Mừng Nhất Lãm có lý khi nói rằng Người đã cử hành bữa Tiệc Ly “vào chính ngày Lễ Vượt Qua” (x.Mc 14, 12; Mt 26, 17; Lc 22, 7), trong khi theo niên lịch chính thức, tác giả Gioan nói rằng Đức Giêsu đã cử hành bữa Tiệc Ly “trước Lễ Vượt Qua” (Ga 13, 1).
3. Thời biểu hợp lý cho cuộc khổ nạn
Tất cả các sự kiện liên quan đến cuộc khổ nạn của Đức Giêsu không thể diễn ra chỉ trong một khoảng thời gian ngắn trong vòng 18 tiếng đồng hồ. Trái lại, sẽ hợp lý hơn khi diễn ra theo thời biểu sau đây:
– Ngày thứ ba: Đức Giêsu ăn tiệc Vượt Qua vào buổi chiều (theo lịch cũ), rồi Người bị bắt và điệu đến nhà thượng tế.
– Ngày thứ tư: ban sáng, Thượng Hội Đồng nhóm họp để nghe các cáo buộc. Đức Giêsu bị giam qua đêm.
– Ngày thứ năm: vào buổi sáng, Thượng Hội Đồng lại nghị án và quyết định tử hình Đức Giêsu, rồi điệu Người tới Philatô. Philatô thẩm vấn rồi giao nộp Đức Giêsu cho Hêrôđê. Đức Giêsu lại bị giam qua đêm.
– Ngày thứ sáu: Philatô thẩm vấn lần thứ hai, cho đánh đòn, đội mão gai, tuyên án và cho dẫn đi đóng đinh vào thập giá. Khoảng 3 giờ chiều, Đức Giêsu chết trên thập giá.
Giả thuyết này không chỉ giải thích sự dị biệt trong các tường thuật về bữa Tiệc Ly mà còn cả những khúc mắc liên quan đến cuộc xử án Đức Giêsu nữa.
4. Luật định về việc xử án
Sách Mishnah là sách thu thập các chú giải Luật Cựu Ước quy định rằng: “Với các tội danh không dẫn tới án tử hình, việc xét xử diễn ra ban ngày, và việc tuyên án có thể vào ban đêm; còn với các tội danh đưa tới án tử hình, việc xét xử diễn ra ban ngày, và việc tuyên án cũng phải vào ban ngày. Với các tội danh không dẫn tới án tử hình, việc tha bổng hay kết án có thể diễn ra trong cùng một ngày; với các tội danh đưa tới án tử hình, việc tuyên bố trắng án có thể diễn ra cùng ngày hôm ấy, nhưng việc kết án thì không thể diễn ra trước ngày hôm sau. Vì lẽ ấy, các phiên tòa không thể diễn ra vào ngày áp ngày Sabát hay áp một ngày lễ” (Mishnah, Sanhedrin 4, 1)
Như vậy, mọi cuộc xét xử đều phải tiến hành ban ngày. Vậy nếu Đức Giêsu dùng bữa tiệc ly vào chiều thứ năm thì Thượng Hội Đồng phải nhóm họp vào ban đêm, điều này sai luật. Đàng khác, các thành viên Thượng Hội Đồng và các nhân chứng không thể nhóm họp ban đêm chỉ là để bàn bạc trong khi chưa chắc rằng Đức Giêsu đã bị bắt hay chưa. Trái lại, nếu bữa tiệc ly diễn ra vào chiều thứ ba thì chúng ta có thể nói rằng phiên tòa đã diễn ra vào thứ tư và sáng thứ năm.
Như trên, sách Mishnah còn cấm kết án tử hình vào ngày áp ngày Sabát và đại lễ. Nếu cứ tính theo thời biểu truyền thống, thì Đức Giêsu đã bị Thượng Hội Đồng Dothái kết án tử hình vào thứ sáu, ngày áp ngày Sabát cũng là ngày áp Lễ Vượt Qua năm ấy! Trái lại nếu theo giả thuyết mới đã nêu, thì Đức Giêsu bị kết án vào sáng thứ năm, tức là còn hơn một ngày nữa mới đến ngày Sabát và Lễ Vượt Qua.
Để tránh các quyết định nóng vội và cảm tính, Luật còn quy định rằng không được kết án tử hình bất kỳ ai trước 24 tiếng đồng hồ kể từ lúc bị bắt. Theo lịch trình cũ (ngắn hơn) thì Đức Giêsu đã bị kết án tử hình chỉ vài giờ sau khi bị bắt. Còn theo thời biểu mới (dài hơn) thì Người bị bắt vào chiều tối thứ ba và bị kết án vào sáng thứ năm theo đúng quy định của luật.
Một số chi tiết khác trong Tin Mừng cũng ủng hộ giả thuyết cho rằng Đức Giêsu đã dùng bữa tối cuối cùng vào chiều thứ ba và chịu chết vào thứ sáu. Các Tin Mừng đều tuần tự kể lại những ngày cuối cùng của Đức Giêsu, nhưng lại không hề nói gì về hai ngày thứ tư và thứ năm ! Sự im lặng khó hiểu này đã khiến người ta nghĩ rằng trong hai ngày đó, Đức Giêsu đã lánh riêng ra một nơi để ở cùng các môn đệ. Nhưng thực ra, hai ngày ấy, Người bị tạm giam theo đúng tiến trình của cuộc thương khó.
5. Truyền thống củng cố thêm
Các tín hữu thời Giáo hội sơ khai đã giữ chay vào thứ tư và thứ sáu. Tập tục này hẳn đã khởi đi từ một truyền thống cho rằng Đức Giêsu bị bắt vào thứ tư và chịu chết vào thứ sáu, mà việc ăn chay là nhằm tưởng niệm hai biến cố này.
Sách Giáo huấn các Tông đồ (Didascalia Apostolorum) cho biết thêm rằng: “Sau khi ăn tiệc Vượt Qua vào chiều thứ ba, chúng tôi (các tông đồ) đi đến núi Cây Dầu và vào ban đêm người ta đã bắt Chúa Giêsu. Ngày hôm sau, thứ tư, Người bị giam giữ tại nhà Thượng Tế Caipha; cùng ngày hôm ấy, các trưởng tế nhóm họp và nghị án. Ngày thứ năm, họ điệu Người đến tổng trấn Philatô và đêm hôm ấy Người bị giam tại dinh tổng trấn. Sáng thứ sáu, họ tố cáo Người trước Philatô, nhưng không đưa ra được chứng cớ nào xác thực. Họ đã làm chứng gian buộc tội Người và đòi Philatô xử tử Người. Cũng vào thứ sáu, Người chịu đóng đinh” (ch.XXI).
6. Đức Giêsu kiên trung đến cùng
Theo truyền thống Gioan, Hội thánh vẫn tưởng niệm biến cố Tiệc Ly vào chiều thứ Năm Tuần Thánh.
Theo lối giải thích mới, phải chăng Hội thánh cần thay đổi việc cử hành phụng vụ Tuần Thánh? Hẳn nhiên là không.
Trong đời sống Hội thánh, phụng vụ nhằm giáo huấn chứ không hẳn là lịch sử. Cũng như chúng ta vẫn cử hành lễ Giáng sinh vào ngày 25 tháng 12, dù biết rằng đó không phải là ngày tháng lịch sử của sự kiện, thì cũng vậy, phụng vụ vẫn cử hành lễ Tiệc Ly vào chiều thứ Năm Tuần Thánh.
Cuộc khổ nạn của Đức Giêsu thực tế đã diễn ra trong khoảng thời gian khá dài, mấy ngày chứ không phải chỉ ít giờ ngắn ngủi. Điều này khẳng định rằng cái chết của Người không phải là một kết cuộc bất ngờ, do một đám đông bị kích động, nóng vội quyết định một số phận, nhưng là cả một tiến trình được sắp đặt hẳn hòi và được chuẩn nhận bởi giới lãnh đạo Dothái, nhà cầm quyền La Mã và cả dân chúng nữa.
Cuộc khổ nạn của Đức Giêsu thực ra bi thảm và hãi hùng hơn những gì chúng ta tưởng. Điều này cho thấy ý chí kiên quyết của Đức Giêsu đi đến cùng cuộc khổ nạn, cho dù người ta đã ra sức hành hạ Người suốt mấy ngày ròng rã.
Là môn đệ của Thầy Giêsu, chẳng lẽ chúng ta lại tự hài lòng vì một vài chốc lát mình chịu đau khổ và đã tín trung?
Cầu nguyện
Sầu chất nặng, thêm giấm chua mật đắng
Ðinh sắt, lưỡi đòng, gai nhọn, đâm thâu
Thân nát tan và máu nước tuôn trào
Cho vũ trụ càn khôn được thanh tẩy!
Ta tin thật muôn rừng xanh chẳng thấy
Một cây nào: cành, hoa, quả như ngươi!
Mấy mũi đinh nhẹ quá, thập tự ơi,
Sao mang nổi tấm hình hài vô giá?
Rủ cành xuống, hỡi cây cao bóng cả,
Giãn thớ ra cho thân cứng hóa mềm,
Như chiếc giường vừa trải nệm ấm êm
Chờ Vua Cả đến đặt mình nằm xuống.
Ôi thập tự, chỉ ngươi là xứng đáng
Giá chuộc đời, đem cất giữ trong tim!
Biển trần gian, tàu cờ hiệu Máu Chiên
Ngươi rước kẻ đắm chìm cho cập bến.
Cung trầm bổng dệt bài ca cầu nguyện
Xin khấu đầu thượng tiến Chúa Ba Ngôi
Ðã đổ hồng ân cứu chuộc loài người,
Muôn muôn thuở, xin dâng lời vinh chúc (Thánh thi Kinh Sáng, Lễ Lá).
Nguồn: tgpsaigon.net
